جرح و تعدیل گواه (شهود) چیست ؟؟ + شرایط آن

لغت “جرح” در لغت به معنای زخمی شدن است. اما در این مورد، وقتی از “جرح شاهد” صحبت می‌کنیم، منظور از آن اثبات عدم صلاحیت شاهد و وارد کردن خدشه به شرایط شهادت شرعی او است.

 در واقع، با جرح شاهد، هدف این است که شرایط شهادت شاهد را مورد سوال قرار داده و عدم صلاحیت او را به نمایش بگذاریم. 

طرف مقابل یا خوانده در دادگاه حق دارد صلاحیت شاهدان را زیر سوال ببرد و اگر بتواند ثابت کند که شاهدان به عنوان گواهان معتبر و صحیح شناخته نمی‌شوند، می‌تواند آنها را جرح کند. 

در قانون مدنی ایران، تبصره 1 ماده 1313 بیان می‌کند که شهادت کسانی که به تکدی گری (گدایی) اشتغال دارند و همچنین کسانی که نفع شخصی در موضوع داشته باشند، پذیرفته نمی‌شود. بنابراین، اگر شاهد به عنوان گدا شناخته شود یا ثابت شود که نفع شخصی در موضوع دارد، می توان او را جرح کرد.

 برای جرح شاهد، خوانده که شهادت بر علیه او اقامه می‌شود، به استناد ماده 234 قانون آیین دادرسی مدنی می‌تواند شهود ارائه شده توسط طرف مقابل را جرح کند. این به معنای خدشه وارد کردن به شرایط شهادت شاهد است و هدف از آن این است که از صحت و صلاحیت شاهد شک کرده و اعتبار شهادت او را کاهش دهد. دادگاه می‌تواند به درخواست خوانده به شاهد مهلتی بدهد تا در مورد جرح شهود تصمیم گیری کند.

 این مهلت معمولاً تا پایان دادگاه و صدور رای است، اما در برخی موارد ممکن است پس از ادای شهادت نیز بتوان شاهد را جرح کرد. در مواردی که پس از صدور حکم معلوم شود که شهود از ابتدا فاقد شرایط شهادت شرعی بوده‌اند، رای صادر شده توسط دادگاه بدوی نقض می‌شود. 

همچنین، طبق ماده 193 قانون مجازات اسلامی، جرح گواه باید قبل از ادای شهادت صورت گیرد. استثنائاً، در صورتی که جرح شهبرای جرح گواه، می‌توانید تا قبل از پایان دادگاه و صدور رای فرصت داشته باشید.

اما اگر پس از صدور حکم معلوم شود که شهود از ابتدا فاقد شرایط شهادت شرعی بوده‌اند، رای صادر شده توسط دادگاه بدوی نقض می‌شود. بنابراین، بهتر است هر چه زودتر به دادگاه اعلام کنید که می‌خواهید جرح گواه را درخواست کنید. در صورتی که موارد جرح شهود پس از ادای شهادت کشف گردد، پس از ادای شهادت نیز می‌توان شاهد را جرح کرد. اما باید توجه داشته باشید که اگر شهادت از ابتدا فاقد شرایط شهادت شرعی بوده باشد ولی پس از ادای شهادت کشف شود، رای صادر شده توسط دادگاه بدوی نقض می‌شود. 

در هر صورت، برای جرح گواه باید به دادگاه مراجعه کنید و درخواست جرح شهود را به صورت کتبی تقدیم کنید. دادگاه سپس بر اساس مدارک و ادله موجود، تصمیم خود را درباره جرح گواه می‌گیرد.