خطای محض و شبه عمد

الف) مواردی که قاتل با انجام کاری قصد کشتن شخص معین یا فرد یا افرادی غیر معین از یک جمع را دارد خواه آن کار نوعا کشنده، باشد خواه نباشد، ولی در عمل سبب قتل شود.
ب) مواردی که قاتل عمدا کاری را انجام دهد که نوعا کشنده باشد، هر چند قصد کشتن شخص را نداشته باشد.
ج) مواردی که قاتل قصد کشتن را ندارد و کاری که انجام می دهد، نوعا کشنده نیست. ولی نسبت به طرف بر اثر بیماری و یا پیری یا ناتوانی یا کودکی و امثال آنها نوعا کشنده باشد و قاتل نیز به آن آگاه باشد.
بنابراین آنچه مبنا و ضابطه تمیز و تشخیص قتل عمد (جنایت عمدی) از دیگر اقسام قتل قرار گرفته است، قصد مجرمانه و موقعیت رکن معنوی جرم است، هر چند بنا بر بندهای ب و ج فعل کشنده و آلت قتاله ظاهرا موثر در موضوع است. اما چنانکه خواهد آمد عمد ممکن است با قصد صریح و ابتدایی و یا با قصد ضمنی و تبعی محقق گردد، لذا این تصور که اختلاف در رکن مادی، ممیز قتل عمد از دیگر اقسام آن باشد، غیر موجه است.

بزه قتل، از جمله جرایمی است که شدیدترین مجازات را در تمام جوامع، به خود اختصاص داده و با توجه به نوع ارتکاب آن و قصد فرد مرتکب، به قتل عمد و قتل غیر عمد، تقسیم می گرد.
به موجب ماده 381 قانون مجازات اسلامی مجازات قتل عمد در صورتی که اولیای دم تقاضای قصاص کنند و باتوجه به شرایطی که در قانون وجود دارد قصاص خواهد بود. در شرایطی که شخصی مرتکب قتل شود و شاکی نداشته باشد و یا اولیای دم از قصاص گذشت نمایند و یا به هر دلیلی قصاص اعمال نشود مجازات قاتل حبس خواهد بود. مدت زندان قاتل نیز در این شرایط سه تا ده سال می باشد. البته اولیای دم می توانند از قصاص در ازای دریافت دیه گذشت کنند و یا اینکه می توانند از هردوی آنها بگذرند.