عاقله کیست؟ وظایف و مسئولیت ها

در جنایت خطای محض، که شامل جرم قتل غیرعمد است، عاقله مسئولیت پرداخت نرخ دیه را بر عهده دارد، اما تنها در صورتی که جنایت با بینه، قسامه یا علم قاضی اثبات شود.

 در صورت اقرار مرتکب یا نکول وی از ادای سوگند یا قسامه، عاقله دیگر مسئولیتی در پرداخت دیه ندارد و مرتکب موظف به پرداخت دیه است. 

همچنین، پرداخت دیه تنها بر مرتکب مسلمان محدود است و افراد مسیحی، یهودی و زرتشتی باید خودشان دیه را پرداخت کنند. 

در مورد سهم عاقله در پرداخت دیه، ماده 467 قانون مجازات اسلامی مربوط به این موضوع است. طبق این ماده، عاقله مسئول پرداخت دیه در جنایت‌های کمتر از موضحه نمی‌باشد، حتی اگر مرتکب نابالغ یا مجنون باشد. 

موضحه جراحتی است که سبب می‌شود استخوان قابل دیدن باشد و دیه آن پنج صدم دیه کامل است. در صورتی که دیه جنایتی از 5 درصد کمتر باشد، مرتکب مسئولیت پرداخت دیه را بر عهده دارد. 

اما اگر مقدار دیه جنایت 5 درصد و یا بیشتر باشد، عاقله مسئول پرداخت دیه خواهد بود.

 در برخی موارد استثنا، عاقله مسئول پرداخت دیه در جنایت‌های عمدی است. به عنوان مثال، در صورتی که مرتکب قتل عمدی باشد و به دلیل مرگ یا فرار مرتکب، دسترسی به اموال او نباشد، عاقله می‌تواند دیه را از اموال مرتکب دریافت کند، به جز در صورتی که مرتکب مال و اموالی نداشته باشد که در این صورت عاقله مسئول پرداخت دیه خواهد بود.