قرابت
در فقه اسلامی، قَرابت به معنای خویشاوندی است و احکام متعددی در قرابت تعیین شده است. احکام مربوط به قَرابت شامل مباحثی مانند وراثت، نفقه، ازدواج، حجاب و موارث میشود. در فقه، قَرابت بر اساس نسبتهای خونی و ازدواج تعیین میشود.
انواع قرابت
اما در حقوق مدنی نیز از مفهوم قَرابت استفاده میشود اما به صورت متفاوت
در حقوق مدنی، قَرابت به سه نوع زیر تقسیم میشود:
- 1. قَرابت سببی: در این نوع قَرابت، رابطه میان دو شخص به علت وجود یک عضو مشترک در خانواده برقرار میشود، مانند رابطه بین پدر و فرزند یا بین همسران.
- 2. قَرابت رضاعی: این نوع قَرابت بر اساس رضایت و تغذیه و تربیت یک شخص توسط فرد دیگر برقرار میشود. به عنوان مثال، قَرابت رضاعی بین فرزندانی که توسط یک مادر خوانده شدهاند.
- 3. قَرابت نسبی: در این نوع قَرابت، رابطه میان دو شخص براساس لینک نسبیت بین آنها است. مانند رابطه بین عمو و برادر خوب یا بین پسرعمه و دایی.
لطفاً توجه داشته باشید که مشاوره حقوقی نیازمند بررسی جزئیات و شرایط حسب مورد است.
پیشنهاد میکنم در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، با وکیل در اهواز یا وکلای متخصص موسسه حقوقی داوری دادگران عدالتخواه امید مشورت کنید.
قرابت نسبی
قرابت نسبی به رابطههای خونی اشاره دارد که بین افراد برقرار میشود. این روابط ممکن است به صورت مستقیم و معلوم باشند، مانند رابطه پدر فرزندی و مادر فرزندی، یا از طریق روابط خونی دیگر نظیر برادر و خواهر، عمو، عمه، دایی، خاله و غیره برقرار شوند.
قانون مدنی در ماده ۱۰۳۲ به تعریف و بررسی مفاهیم مربوط به قَرابت نسبی میپردازد. این ماده در حقوق مدنی ایران استفاده میشود و تعریفی اجمالی از قرابت نسبی ارائه میدهد.
بنابراین، هر فردی که رابطه خونی با پدر و مادر خود داشته باشد، قرابت نسبی با آنها دارد. همچنین، روابط دیگری نظیر برادر و خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله و غیره نیز به قَرابت نسبی تعلق میگیرند.
این روابط معمولاً براساس روابط خونی درون خانوادگی شکل میگیرند.
طبقه و درجه در قرابت نسبی
قرابت نسبی به طبقات و درجات مختلفی تقسیم میشود. قرابت نسبی شامل سه طبقه است و هر طبقه دارای درجاتی است. در این خصوص ماده ۱۰۳۲ قانون مدنی چنین مقرر داشته است: ” قرابت نسبی به ترتیب طبقات ذیل است:
طبقه اول: پدر و مادر و اولاد و اولادِ اولاد. طبقه دوم: اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها. طبقه سوم: اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها. بر این اساس در هر یک از طبقات، درجهای از قرابت وجود دارد. مثلا در طبقه اول قرابت پدر و مادر با اولاد خود قرابت درجه اول از طبقه اول دارند و قرابت پدر و مادر با اولادِ اولاد (نوهها) قرابت درجه دوم از طبقه اول دارند. همینطور در طبقه دوم که قرابت خواهر و برادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ درجه اول از طبقه دوم است، ولی اولاد برادر و خواهر درجه دوم از طبقه دوم می باشد. در طبقه سوم نیز خاله و دایی و عمه و عمو درجه اول از طبقه سوم هستند و فرزندان آنها در درجه دوم از طبقه سوم قرار دارند.
قرابت سببی
قَرابت سببی به معنای این است که به واسطه ازدواج، افرادی که با یکدیگر ازدواج میکنند، تمام خویشاوندان نسبی ایشان نیز با یکدیگر قَرابت سببی خواهند داشت. به عبارت دیگر، خانواده های زوجین به صورت حقوقی با یکدیگر مرتبط میشوند.
قوانین حاکم بر نکاح، برای حفظ حرمت و اجتناب از قرابت سببی تعیین شده است. برای مثال، در صورت ازدواج موقت یا دائم، نکاح با برخی از اقربای سببی کاملاً ممنوع است و این ممنوعیت به صورت ابدی است. به عنوان مثال، ازدواج با مادر زن همواره حرام است و همچنین ازدواج با برخی از اقربای سببی در صورت وجود قَرابت قبلی نیز ممنوع است.
علاوه بر این، در برخی از موارد، ازدواج با برخی از اقربای سببی بدون اجازه همسر نیز ممنوع است.
به عنوان مثال، مرد بدون اجازه زن نمیتواند با دختر خواهر زن ازدواج کند. در کل، قَرابت سببی و ممنوعیتهای نکاح مرتبط با آن، برای حفظ حرمت و اجتناب از ایجاد روابط نامناسب و ناسازگار در خانواده و جامعه تعیین شده است
موسسه حقوقی داوری دادگران عدالتخواه امید
موسسه حقوقی و داوری دادگران عدالتخواه امید با مدیریت جناب آقای رضا دانش وکیل پایه یک دادگستری، مفتخر است با بهره گیری از کادری مجرب از وکلای متخصص در تمامی امور حقوقی و کیفری؛ آماده ارائه هرگونه خدمات وکالتی و مشاوره ای برای اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از شرکتهای خصوصی و دولتی در تمامی مراجع قضایی و دادگستری می باشد.
قرابت رضاعی
رضاع، در فقه و قانون اسلامی به معنای شیر دادن توسط یک زن به یک کودک است. این عمل باعث ایجاد رابطهای میان طفل و زنی که به او شیر میدهد میشود.
در قرآن کریم نیز به این موضوع اشاره شده است. در آیه 23 سوره نساء آمده است: “وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ”، که معنای آن است “مادرانی که شما را شیر دادهاند و خواهران رضاعی شما”. این آیه به خویشاوندان رضاعی اشاره میکند و به این معناست که رابطهی قرابت بین طرفین به مانند رابطه نسبی (رابطه نسبتی) محترم است و قانونگذار برای آن قواعدی وضع کرده است. آثار قرابت رضاعی بر اساس فقه اسلامی محدود به خواهر و مادر رضاعی نیستند، بلکه شامل خویشاوندان دیگری نیز میشوند. این شامل شخصیتهایی میشود که به صورت رضاعت با کودکی زندگی کرده و رابطهٔ مادر و فرزند را تجربه کردهاند. به عنوان مثال، پدر رضاعی (یعنی فردی که به کودکی شیر داده است)، خواهران رضاعی (یعنی خواهران زنی که به کودکی شیر داده است)، پسر رضاعی (یعنی فرزندی که از شیر دادن توسط زنی به خود دریافت کرده است) و دیگر خویشاوندان بر اساس قوانین فقهی مربوط به رضاعت ممکن است.