بر اساس ماده 678 قانون مدنی ، یکی از شرایط ابطال انواع وکالتنامه، از جمله وکالت تام الاختیار، مرگ و فوت یکی از طرفین قرارداد وکالت (موکل یا وکیل) است.
در صورت فوت موکل، قرارداد وکالت به پایان می‌رسد و وکالت تام الاختیار ساقط می‌شود. بنابراین، وکیل دیگر نمی‌تواند به نام موکل متوفی اقدامات و معاملات انجام دهد.
این قاعده، حفظ حقوق و منافع ورثه و اشخاص ذینفع را تضمین می‌کند.
به عبارت دیگر، با فوت موکل، وکالت تام الاختیار به پایان رسیده و از اعتبار ساقط می‌شود.
وکالت تام الاختیار چیست؟
طبق قانون مدنی ایران، وکالت نوعی عقد است که به موجب آن موکل فردی را به انجام امری نایب خود قرار می‌دهد.
در این میان، وکالت تام الاختیار یکی از انواع وکالت است که در آن موکل تمامی امور مربوط به خود را اعم از مالی، اداری و غیره را به وکیل می‌سپارد. در وکالت عادی یا معمولی، موکل بخشی از امور مشخص شده را به وکیل می‌سپارد و وکیل برای انجام اموری که خارج از حدود اختیارات خودش است باید از موکل اجازه بگیرد.
اما در وکالت تام الاختیار، وکیل در تمامی امور مربوط به موکل نیاز به تنفیذ موکل ندارد و میتواند مستقلاً اقدام کند.
وکالت تام الاختیار به دو نوع ساده و بلاعزل تقسیم می‌شود.
تعریف وکالت تام الاختیار دو نوع ساده و بلاعزل
در نوع ساده، موکل هر زمان که بخواهد میتواند وکیل را عزل کند، اما در نوع بلاعزل موکل نمی‌تواند وکیل را عزل نماید.
این نوع وکالت نامه‌ها معمولاً برای خرید و فروش دارایی‌هایی مانند ماشین و منزل به کار می‌روند. برخی از وکالت‌نامه‌های تام الاختیار بلاعزل نیز مدت‌دار هستند و تا زمان اتمام مدت، موکل امکان عزل وکیل را ندارد. وکیل موکل دارای کلیه اختیارات تام و لازم قانونی برای انجام موضوع وکالت است.
وی می تواند حتی دیگران را به نمایندگی از خود توکیل کند (حق توکیل غیر) بدون اینکه نیازی به تأیید مجدد موکل داشته باشد.
همچنین وکیل می تواند وکلای انتخابی دیگری را عزل کند.
هرگونه عمل، اقدام و امضای وکیل در محدوده موضوع وکالت، به منزله عمل، اقدام و امضای موکل محسوب می شود. بنابراین آن اعمال و اقدامات وکیل نافذ و معتبر و دارای همان آثار قانونی خواهند بود که اگر موکل شخصاً انجام می داد.
این بند در واقع اختیارات وسیع و قابل توکیل وکیل را در انجام موضوع وکالت بیان می کند و اعمال وی را همانند اعمال موکل معتبر و دارای آثار حقوقی می داند.
لطفاً توجه داشته باشید که مشاوره حقوقی نیازمند بررسی جزئیات و شرایط حسب مورد است.
پیشنهاد می‌کنم در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، با وکیل در اهواز یا وکلای متخصص موسسه حقوقی داوری دادگران عدالتخواه امید مشورت کنید.
نحوه تعیین وکیل تام الاختیار پس از مرگ
قانون مدنی ایران در ماده 956 می گوید که اهلیت برای دارا بودن حق با زنده متولد شدن انسان آغاز می شود و با مرگ وی به پایان می رسد.
به این معنا که اصولاً با مرگ فرد، اکثر حقوق وی نیز منتفی می شوند. اما در مورد وکالت تام الاختیار پس از مرگ، مساله کمی پیچیده تر است.
چون وکالت تام الاختیار به نوعی نمایندگی از فرد در امور مالی و اداری او محسوب می شود. و چنین نمایندگی ممکن است حتی پس از فوت موکل هم ادامه پیدا کند تا امور او را تا حد امکان سروسامان دهد. ممکن است بتوان استدلال کرد که حق وکالت تام الاختیار از جمله حقوقی است که با مرگ موکل منتفی نمی شود.
اما در عین حال می توان گفت که این حق با فوت موکل به پایان می رسد.
آیا وکالت تام الاختیار بعد از مرگ کاربرد دارد ؟
ماده 678 قانون مدنی ایران سه دلیل اصلی برای پایان یافتن وکالت را بیان می کند:
عزل موکل: موکل می تواند با اراده خود، وکیل را از وکالت خود عزل کند.
استعفای وکیل: وکیل می تواند از ادامه وکالت برای موکل خود استعفا دهد.
فوت یا جنون وکیل یا موکل: در صورت فوت یا جنون یکی از طرفین (وکیل یا موکل)، وکالت نامه باطل می شود.
وکالت تام الاختیار پس از مرگ فاقد اعتبار قانونی است و در دادگاه به آن استناد نخواهد شد.
این موضوع باید در نگارش چنین وکالت نامه هایی مدنظر قرار گیرد.
بیشتر بخوانید : حق توکیل به غیر و نکات حقوقی آن
* چه مواردی می توانند منجر به عزل یک وکیل از وکالت شوند؟
عزل وکیل توسط موکل میتواند به چند دلیل اصلی صورت گیرد:
اراده خود موکل: موکل میتواند با اراده و تصمیم خود، وکیل را از وکالت عزل کند.
عدم رضایت موکل از عملکرد وکیل: در صورتی که موکل از نحوه عملکرد و انجام وظایف وکیل رضایت نداشته باشد، میتواند او را عزل کند.
نقض تعهدات وکیل: اگر وکیل در انجام تعهدات خود به موکل تقصیر ورزد یا تخلفی مرتکب شود، موکل میتواند او را عزل کند.
بروز اختلاف بین موکل و وکیل: در صورت بروز اختلاف و تنش میان موکل و وکیل که موجب اختلال در فرایند وکالت شود، موکل میتواند وکیل را عزل نماید.
در مجموع، عزل وکیل توسط موکل میتواند به دلایل مختلف از جمله عدم رضایت، تخلف وکیل و بروز اختلاف بین طرفین صورت گیرد. این تصمیم به اراده و تشخیص موکل بستگی دارد.
