هنگامی که دو نفر اقدام به انعقاد قرارداد با یکدیگر می‌کنند، ملزم به رعایت مفاد آن هستند. اصل بر این است که طرفین قرارداد با علم و آگاهی اقدام به انعقاد آن کرده‌اند. بنابراین، بسیار مهم است که طرفین از مواد قرارداد به‌خوبی اطلاع داشته و آن را با دقت مطالعه کنند.
متأسفانه، بسیاری از افراد به دلیل مطالعه بی‌دقت قرارداد یا عدم آشنایی با اصطلاحات آن، بدون درک دقیق متن، قرارداد را می‌پذیرند و از این رو، ضررهای زیادی را متحمل می‌شوند. یکی از این اصطلاحات، «خیار غبن فاحش» است که پذیرش آن در قراردادها بدون اطلاع از آثار حقوقی‌اش می‌تواند منجر به زیان‌های جبران‌ناپذیری شود.
تعریف خیار غبن
خیار یکی از امکانات حقوقی است و انواع مختلفی دارد، از جمله خیار عیب، خیار حیوان و سایر موارد. در صورتی که خیارات در قرارداد وجود داشته باشند و شرایط اعمال آن‌ها فراهم باشد، هر یک از طرفین حق فسخ قرارداد و برهم زدن یک‌جانبه آن را دارند.
غبن به معنای تفاوت ارزش مورد معامله با قیمت بازار است. خیار غبن، یکی از انواع خیارات در حقوق است و به معنای توانایی یکی از طرفین قرارداد برای فسخ آن به دلیل متضرر شدن ناشی از اختلاف واضح و آشکار قیمت مورد معامله با قیمت واقعی در بازار می‌باشد.
زمانی که یکی از طرفین عقود معوض به دلیل اختلاف قیمت آشکار بین مورد معامله و قیمت واقعی آن در بازار متضرر شود، می‌تواند با استفاده از یک نمونه دادخواست خیار غبن فاحش، دادخواست خود را تنظیم کند و با ثبت و ارسال آن به دادگاه، از محکمه تقاضای صدور رأی بر فسخ معامله را داشته باشد.
بر اساس این خیار، اگر یکی از طرفین قرارداد درباره ارزش واقعی معامله فریب خورده و در هنگام انعقاد قرارداد از آن آگاهی نداشته باشد، می‌تواند معامله را فسخ کند. لازم به ذکر است که خیار غبن فقط در معاملات معوض جاری است و فرد فریب‌خورده در هنگام معامله نباید از ارزش واقعی مورد معامله آگاه باشد.
تعریف خیار غبن فاحش
معنای غبن به تفاوت ارزش مورد معامله با قیمت بازار اشاره دارد. در این بخش، به تعریف خیار غبن فاحش می‌پردازیم. گاهی اوقات، غبن به‌قدری واضح و آشکار است که می‌توان آن را “غبن فاحش” نامید.
زمانی که غبن در معامله به‌وضوح قابل مشاهده باشد، غبن فاحش شکل می‌گیرد. اگر فردی در قرارداد اقدام به اسقاط خیار غبن فاحش نکرده باشد و چنین غبنی اتفاق بیفتد، شخص متضرر می‌تواند با استناد به خیار غبن فاحش، به‌صورت یک‌جانبه و یکطرفه اقدام به فسخ معامله کند. البته، این تفاوت باید به حدی فاحش و واضح باشد که نتوان از آن چشم‌پوشی کرد.
معنی اسقاط کلیه خیارات ولو خیار غبن فاحش
معنای خیار غبن فاحش را توضیح دادیم و بیان کردیم که اگر فرد اقدام به اسقاط این خیار در قرارداد نکرده باشد، در صورت وجود غبن فاحش می‌تواند معامله را فسخ کند. در این بخش، به بررسی اسقاط خیار غبن فاحش در قرارداد می‌پردازیم.
در بسیاری از قراردادها، جمله “اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن فاحش” به‌طور پیش‌فرض قید می‌شود. طرفین قرارداد اغلب بدون اطلاع از معنای دقیق این عبارت و آثار حقوقی ناشی از پذیرش آن، اقدام به امضا و انعقاد قرارداد می‌کنند و بدین ترتیب، با پذیرش این جمله، به‌طور ضمنی خیار غبن فاحش را در قرارداد اسقاط می‌کنند.
اسقاط کافه خیارات به این معناست که طبق قرارداد، پذیرفته می‌شود که قرارداد مذکور نمی‌تواند به‌واسطه وجود حق فسخ ناشی از خیارات قانونی و حقوقی، منحل گردد. در واقع، یکی یا هر دو طرف با امضای این جمله، از حق قانونی خود برای فسخ قرارداد صرف‌نظر کرده و کلیه خیارات را از خود ساقط می‌کنند.
عبارت “ولو” به معنی “حتی” است. بنابراین، زمانی که گفته می‌شود “اسقاط کلیه خیارات ولو خیار غبن فاحش”، به این معناست که فرد حق فسخ قرارداد را ندارد، حتی اگر به‌وضوح و فاحش در معامله متضرر شده و فریب خورده باشد.
از این رو، هنگام بستن قراردادها، به این عبارت دقت کرده و در پذیرش آن احتیاط کنید، زیرا پذیرش آن به معنای اسقاط خیار غبن فاحش در قرارداد خواهد بود.
