جرم افساد فی الارض از قواعد شرعی اقتباس شده و در قانون مجازات اسلامی به آن پرداخته شده است. برای تعریف این جرم، باید به ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی مراجعه کرد. بر اساس این ماده، می‌توان گفت:
جرم افساد فی الارض زمانی محقق می‌شود که جرایمی مانند جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک، یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا رخ دهد. این جرایم باید به‌گونه‌ای باشد که باعث اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا اشاعه فساد و فحشا به‌طور گسترده شود.
مجازات افساد فی الارض
برای بررسی حکم مجازات افساد فی الارض، باید به ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی مراجعه کرد. این ماده در بخش انتهایی خود، حکم مجازات جرم افساد فی الارض و مجازات مرتکب این جرم را مشخص می‌کند.
بر اساس ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی، هر کس مرتکب جرم افساد فی الارض شود، به مجازات اعدام محکوم می‌گردد. شایان ذکر است که مجازات افساد فی الارض یک مجازات حدی است و امکان تخفیف در آن وجود ندارد.
در ادامه مقاله، به توضیح خواهیم پرداخت که مفسد فی الارض کیست و حکم مجازات او چه می‌باشد. همچنین، اگر کسی به عنوان شاکی خصوصی قصد شکایت از مرتکب جرم افساد فی الارض را داشته باشد، باید چه اقداماتی انجام دهد.
حکم مجازات مفسد فی الارض
فصل نهم قانون مجازات اسلامی در ماده ۲۸۶ و تبصره آن، به تعیین تکلیف در خصوص حکم مجازات مفسد فی الارض پرداخته است.
بر اساس این ماده و تبصره آن، حکم مجازات مفسد فی الارض به شرح زیر است:
1. اعدام: اگر فرد مرتکب جرم افساد فی الارض شناخته شود و قاضی رسیدگی‌کننده به پرونده، احراز کند که اقدامات او منجر به اخلال گسترده در نظام کشور و نظم عمومی شده و همچنین به ایجاد ناامنی و اشاعه فحشا در حد وسیع منجر شده است، حکم به اعدام مفسد فی الارض صادر می‌شود.
2. حبس تعزیری درجه پنج یا شش: در صورتی که قاضی هیچ یک از موارد فوق را احراز نکند و جرم مرتکب‌شده با هیچ مجازات قانونی دیگری تطبیق نیابد، بسته به میزان عواقب منفی که جرم ایجاد کرده است، مرتکب به حبس تعزیری درجه پنج یا شش محکوم خواهد شد. این مجازات شامل حبس بیش از دو تا پنج سال یا حبس بیش از ۶ ماه تا دو سال می‌شود.
نحوه شکایت و رسیدگی به افساد فی الارض
1. تنظیم شکواییه: در مرحله اول، شاکی خصوصی باید اقدام به تنظیم شکواییه مربوط به جرم افساد فی الارض نماید.
2. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: در گام دوم، شاکی با در دست داشتن شکواییه تنظیم‌شده، نام کاربری و رمز عبور سامانه ثنا، و مدارک هویتی، به نزدیک‌ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند تا این دفاتر اقدام به ثبت و ارسال شکایت او به دادگاه صالح کنند.
3. حضور در دادگاه: در مرحله سوم، شاکی پس از دریافت پیامک ابلاغیه برای حضور در جلسه رسیدگی، باید در موعد مقرر در دادگاه صالح حاضر شود.
پس از احراز وقوع جرم افساد فی الارض توسط ضابطین قضایی یا ثبت شکواییه توسط شاکی، پرونده این جرم برای تحقیقات مقدماتی و رسیدگی تشکیل می‌شود.
طبق ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه صالح برای رسیدگی به این جرم، دادگاه انقلاب است.
اگر وقوع جرم توسط دادگاه انقلاب محرز شود، حکم مجازات افساد فی الارض صادر خواهد شد. در غیر این صورت، برای پرونده قرار منع تعقیب صادر می‌شود و متهم از اتهام برائت می‌گیرد
