مهریه یکی از مهمترین حقوق مالی زنان در انواع ازدواج (دائم و موقت) است. بر اساس قوانین نظام حقوقی ایران، به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه میشود و حق هرگونه دخل و تصرف در آن را دارد.
با توجه به این که هر چیزی نمیتواند به عنوان مهریه تعیین شود، قانونگذار شرایط و قوانین خاصی را در مورد مال موضوع مهریه پیشبینی کرده است. بنابراین، طرفین عقد نکاح باید قبل از تعیین مهریه، با مفاهیم مربوط به آن و این که چه چیزهایی میتوانند به عنوان مهریه قرار گیرند و چه چیزهایی نمیتوانند، آشنا باشند.
در این مقاله، شرایط صحت مهریه، مواردی که میتوانند به عنوان مهریه تعیین شوند و مواردی که نمیتوانند، بررسی میشود. همچنین، به این پرسش خواهیم پرداخت که آیا میتوان مهریه را به صورت یک دست، یک پا یا نصف بدن مرد تعیین کرد.
شرایط صحت مهریه
فصل هفتم قانون مدنی، که شامل مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱ است، به موضوع مهریه و شرایط آن پرداخته است. برای بررسی شرایط صحت مهریه، مواردی که میتوان به عنوان مهریه قرار داد و مواردی که نمیتوان، لازم است به این فصل مراجعه شود. بر اساس مواد موجود در این فصل، شرایط صحت مهریه عبارتند از:
مالیت و قابلیت تملک: مهریه باید دارای مالیت باشد و قابل تملک باشد.
معین بودن: مهریه باید برای طرفین عقد نکاح بهگونهای مشخص و معین باشد که ابهام آن رفع شود.
حرمت شرعی و قانونی: مال موضوع مهریه نباید از مصادیق مواردی باشد که شرعاً حرام و قانوناً ممنوع است.
اهلیت قانونی: طرفین عقد نکاح باید در زمان تعیین و قبول مهریه دارای اهلیت قانونی باشند. در صورت محجور بودن طرفین، تعیین و قبول مهریه باید توسط ولی قهری، وصی، قیم یا نماینده قانونی فرد محجور انجام گیرد.
چه چیزهایی را می توان مهریه قرار داد
برای بررسی شرایط مهریه، باید به قانون مدنی و ماده ۱۰۷۸ آن مراجعه کرد. ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی تصریح میکند: “هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک باشد، میتوان مهر قرار داد.”
بر اساس ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی، هر مالی که قابلیت مالکیت دارد، میتواند به عنوان مهریه تعیین شود. مال ممکن است به دو دسته منقول و غیرمنقول تقسیم شود. اگرچه تعریف دقیقی از مال در قانون ارائه نشده، اما با توجه به برخی مواد قانون مدنی میتوان گفت:
مال، چیزی است که مفید، قابل تقویم (قیمتگذاری) و قابل مالکیت است و میتواند نیازهای مادی یا معنوی را برطرف کند و از نظر طرفین دارای ارزش باشد.
به عنوان مثال، موارد زیر میتوانند به عنوان مهریه تعیین شوند: زمین، خانه، سکه، وجه نقد، یک یا چند شاخه گل، قرآن، ماشین، دوچرخه و غیره. تمامی این موارد در صورت توافق و رضایت طرفین میتوانند به عنوان مهریه قرار بگیرند.
مهریه یک دست و یک پا و نصف بدن مرد امکان پذیر و قابل اجراست؟
یکی از باورهای رایج میان بسیاری از افراد این است که میتوان یک دست و یک پا یا نیمی از بدن مرد را به عنوان مهریه تعیین کرد. با توجه به سوالات فراوانی که در این زمینه وجود دارد، در این بخش از مقاله، بررسی خواهیم کرد که آیا تعیین مهریه به صورت یک دست و یک پا یا نصف بدن مرد امکانپذیر است یا خیر.
در پاسخ به این پرسش باید گفت که تحت هیچ شرایطی امکان ندارد که مهریه زن در نکاح دائم یا موقت، یک دست و یک پا یا نیمی از بدن مرد باشد. حتی اگر طرفین بر چنین مهری توافق کنند، این توافق باطل و فاقد اثر خواهد بود.
مالکیت زن بر مهریه به محض وقوع عقد نکاح دائم یا موقت تحقق مییابد و او میتواند بلافاصله پس از عقد، مهریه خود را از مرد مطالبه کند و هرگونه دخل و تصرفی در آن داشته باشد