تسلیم یا تمکین به رأی چیست، باید گفت که تسلیم به رأی به معنای پذیرفتن حکم دادگاه کیفری توسط محکوم‌علیه، قبل از پایان مهلت تجدیدنظرخواهی است. این اقدام موجب کاهش میزان مجازات تعزیری وی تا یک چهارم مجازات تعیین‌شده در حکم می‌شود. قاضی مخیر است که یک چهارم یا کمتر از آن را تخفیف دهد.
از منظری دیگر، تسلیم یا تمکین به رأی ابزاری است برای تسریع روند رسیدگی و پیشگیری از اطاله دادرسی. تخفیفی که برای محکوم‌علیه در قبال تسلیم به رأی در نظر گرفته می‌شود، به‌عنوان پاداشی برای احترامی است که او برای وقت دادگاه قائل شده است.
ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص تسلیم به رأی مقرر داشته:
“در تمام محکومیت‌های تعزیری، در صورتی که دادستان از حکم صادره درخواست تجدیدنظر نکرده باشد، محکوم‌علیه می‌تواند پیش از پایان مهلت تجدیدنظرخواهی، با مراجعه به دادگاه صادرکننده حکم، حق تجدیدنظرخواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدیدنظر را مسترد کند و تقاضای تخفیف مجازات نماید. در این صورت، دادگاه در وقت فوق‌العاده، با حضور دادستان به موضوع رسیدگی کرده و تا یک چهارم مجازات تعیین‌شده را کسر می‌کند. این حکم دادگاه قطعی است.”
شرایط و مراحل درخواست تسلیم به رأی کیفری
برای بررسی شرایط و مراحل درخواست تسلیم به رأی کیفری، باید به قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه کرد و ماده 442 این قانون را مورد بررسی قرار داد. با استناد به ماده 442، شرایط و مراحل درخواست تسلیم به رأی به شرح زیر است:
شرایط درخواست تسلیم به رأی کیفری:
فقدان شاکی (با استناد به رأی وحدت رویه 823، صادره در تاریخ 28 تیر 1401)
کیفری بودن موضوع پرونده
تعزیری بودن محکومیت
تقدیم درخواست تسلیم به رأی پیش از پایان مهلت تجدیدنظرخواهی
عدم تجدیدنظرخواهی از حکم توسط دادستان در مقام مدعی‌العموم
عدم تجدیدنظرخواهی توسط محکوم‌علیه یا استرداد آن قبل از اتمام مهلت تجدیدنظر
مراحل تسلیم به رأی کیفری:
محکوم‌علیه باید پیش از اتمام مهلت تجدیدنظرخواهی، با تنظیم یک درخواست، حق تجدیدنظرخواهی خود را ساقط کند یا در صورت تجدیدنظرخواهی، آن را مسترد نماید. سپس باید با تقدیم درخواست به دادگاه صادرکننده رأی، تقاضای تخفیف مجازات کند.
تقدیم لایحه درخواست تسلیم به رأی و تقاضای تخفیف مجازات از طریق ورود به حساب کاربری ثنا در سامانه عدل ایران (adliran.ir) امکان‌پذیر است. بدین منظور، متقاضی باید آدرس adliran.ir را در مرورگر خود جستجو کند و پس از هدایت به صفحه مربوطه، بر روی گزینه “سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی” کلیک نماید.
قوانین مرتبط با تسلیم به حکم کیفری
برای بررسی قوانین مرتبط با تسلیم به حکم کیفری، باید به قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه کرده و مواد آن را مورد بررسی قرار داد. ماده 442 این قانون به توضیح اینکه تسلیم به رأی چیست، چه شرایطی دارد و آثار آن چیست، پرداخته است. این ماده مقرر می‌دارد:
“در تمام محکومیت‌های تعزیری، اگر دادستان از حکم صادره درخواست تجدیدنظر نکرده باشد، محکوم‌علیه می‌تواند پیش از پایان مهلت تجدیدنظرخواهی، با مراجعه به دادگاه صادرکننده حکم، حق تجدیدنظرخواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدیدنظر را مسترد کند و تقاضای تخفیف مجازات نماید. در این صورت، دادگاه در وقت فوق‌العاده با حضور دادستان به موضوع رسیدگی و تا یک چهارم مجازات تعیین‌شده را کسر می‌کند. این حکم دادگاه قطعی است.”
بعد از تسلیم به رای چه باید کرد
یکی از پرسش‌های رایجی که از سوی متقاضیان تسلیم به رأی مطرح می‌شود، این است که بعد از تسلیم به رأی چه باید کرد یا به عبارت دیگر، اقدامات پس از تسلیم به رأی چیست؟
محکوم‌علیه پس از تقدیم متن درخواست تسلیم به رأی، نیازی به انجام اقدام خاصی ندارد و تنها باید منتظر اعلام حکم دادگاه باشد. او باید ابلاغیه‌های خود را در سامانه ابلاغ ثنا بررسی کند تا در صورت ابلاغ حکم، از متن آن مطلع شود. به‌طور خاص، بر اساس قسمت آخر ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری،
پس از تقدیم متن درخواست تسلیم به رأی توسط محکوم‌علیه یا وکیل وی، دادگاه در وقت فوق‌العاده با حضور دادستان به موضوع رسیدگی کرده و تا یک چهارم مجازات تعیین‌شده را کسر می‌کند. سپس، دادگاه حکم قطعی در این خصوص را صادر کرده و آن را به محکوم‌علیه و طرفین دعوا ابلاغ می‌نماید.
تسلیم به رای بهتر است یا اعتراض
نمی‌توان به‌طور دقیق تعیین کرد که تسلیم بهتر است یا اعتراض به رأی، زیرا این مسئله به شرایط محکوم‌علیه و موقعیت پرونده بستگی دارد. با این توضیح که:
در شرایطی که محکوم‌علیه مرتکب جرم انتسابی شده و یا در صورتی که از هیچ‌گونه ادله و مدرکی برای اثبات برخوردار نیست، تسلیم به رأی بهتر از اعتراض به آن است. زیرا این اقدام موجب کاهش میزان مجازات مرتکب شده و باعث تخفیف در مجازات او می‌گردد.
اما در شرایطی که محکوم‌علیه از ادله و مدارک کافی برای اثبات عدم مجرمیت برخوردار باشد و مطمئن باشد که در صورت اعتراض، رأی در مرحله تجدیدنظر به نفع او شکسته خواهد شد، در این حالت، اعتراض به رأی از تسلیم به آن بهتر است. در ادامه، آرای وحدت رویه در خصوص تسلیم به رأی ارائه خواهد شد.
