“محاربه عبارت است از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آن‌ها به‌گونه‌ای که موجب ناامنی در محیط گردد. هرگاه کسی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و همچنین اگر کسی به روی مردم سلاح بکشد ولی در اثر ناتوانی او، موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی‌شود.”
بر اساس این ماده، جرم محاربه به معنای اقدام یک یا چند نفر به کشیدن سلاح با هدف ارعاب و ترساندن یا به‌منظور گرفتن جان، مال یا ناموس مردم است. نکته کلیدی در جرم محاربه این است که عمل محارب باید موجب ناامنی در محیط شود و محارب نباید با انگیزه‌های شخصی اقدام به کشیدن سلاح کند.
حکم مجازات محاربه
جرم محاربه از جمله جرایم مستوجب مجازات حدی است که امکان تخفیف یا تغییر در مجازات آن وجود ندارد. حکم مجازات محاربه یا حد محاربه در ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی مشخص شده است. این ماده به شرح زیر است:
> حد محاربه یکی از چهار مجازات زیر است:>
> الف – اعدام > ب – صلب
> پ – قطع دست راست و پای چپ > ت – نفی بلد
بر اساس این ماده، اگر شخصی مرتکب جرم محاربه شود و با کشیدن سلاح به قصد ارعاب، ترساندن یا تهدید جان، مال و ناموس مردم، موجب سلب امنیت محیط گردد، به انتخاب قاضی، به یکی از مجازات‌های اعدام، صلب، قطع دست راست و پای چپ یا نفی بلد محکوم خواهد شد.
در حکم محاربه یعنی چه
برخی جرایم از نظر قانون‌گذار در حکم محاربه محسوب می‌شوند و مجازات محارب بر مرتکبان آن‌ها اعمال می‌شود. در این بخش به توضیح این جرایم می‌پردازیم:
ماده ۱۳۰ فصل چهارم قانون مجازات اسلامی بیان می‌کند:
> “زمانی که عنوان محارب یا مفسد فی الارض بر سردسته گروه مجرمانه صدق کند، حسب مورد، به مجازات محارب یا مفسد فی الارض محکوم می‌گردد.” بر اساس این ماده، اگر سردسته یک گروه مجرمانه به عنوان محارب شناخته شود، در حکم محاربه قرار دارد و مجازات محارب، که بسته به نظر قاضی می‌تواند شامل یکی از چهار مورد اعدام، صلب، نفی بلد یا قطع دست راست و پای چپ باشد، بر او اعمال خواهد شد.
همچنین، ماده ۱۷ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مقرر می‌دارد:
> “هر نظامی که برنامه براندازی به مفهوم تغییر و نابودی اساس نظام جمهوری اسلامی ایران را طراحی یا به آن اقدام نماید و به این منظور جمعیتی تشکیل دهد یا اداره کند یا در چنین جمعیتی شرکت یا معاونت مؤثر داشته باشد، محارب محسوب می‌شود.” بنابراین، تشکیل جمعیت به منظور براندازی و نابودی اساس نظام جمهوری اسلامی یا معاونت مؤثر در چنین جمعیتی یا شرکت در آن، در حکم محاربه تلقی می‌شود و مجازات محاربه بر این افراد نیز اعمال خواهد شد.
نحوه شکایت و رسیدگی به جرم محاربه
یکی از سوالات رایج در خصوص جرم محاربه این است که چگونه می‌توان از این جرم شکایت کرد و روند رسیدگی به آن چگونه است. در این بخش، به توضیح نحوه شکایت و رسیدگی به جرم محاربه می‌پردازیم.
نحوه شکایت از جرم محاربه به این صورت است که ابتدا شاکی باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکواییه محاربه را ثبت کند و به دادگاه صالح ارسال نماید. اگر شاکی در سامانه ثنا حساب کاربری ندارد، باید برای اطلاع از وقت رسیدگی، جلسات دادگاه و آرای صادره، به‌صورت حضوری یا اینترنتی، با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا از طریق آدرس sana.adliran.ir اقدام به تشکیل حساب کاربری ثنا کند.
پس از ثبت شکایت، نحوه رسیدگی به جرم محاربه به این صورت است که در صورت ارسال شکایت شاکی یا احراز جرم توسط مقامات قضایی یا ضابطین دادگستری، پرونده جرم تشکیل می‌شود. طبق ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری، رسیدگی به این پرونده به‌طور مستقیم به دادگاه انقلاب واگذار می‌شود و این دادگاه اقدام به صدور حکم در خصوص جرم محاربه خواهد کرد
