دولت همواره تلاش می‌کند تا با اجرای سیاست‌ها و طرح‌های مالی مختلف، از اقشار کم‌درآمد جامعه حمایت مادی کند و پرداخت یارانه نقدی یکی از مهم‌ترین حمایت‌های مالی بلاعوض دولت از خانواده‌ها و افراد کم‌درآمد است.
با توجه به تغییرات وضعیت درآمدی افراد در طول سال‌ها، دولت باید نسبت به حذف برخی از یارانه‌بگیران اقدام کند. در جدیدترین تصمیم، طرح حذف یارانه نقدی برخی افراد در دستور کار دولت و نهادهای ذی‌صلاح قرار گرفته است.
حذف یارانه نقدی چه زمانی آغاز می شود
پیرو انتشار خبر تصویب آیین‌نامه حذف یارانه نقدی خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت، این پرسش مطرح میشود که حذف یارانه نقدی چه زمانی آغاز خواهد شد. در پاسخ به این پرسش باید گفت که زمان دقیقی برای این امر تعیین نشده است. بر اساس اخبار و اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی،
“در هفته اخیر (اواسط آبان ماه سال جاری ۱۴۰۳)، آیین‌نامه حذف یارانه نقدی خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت تصویب شد و در نیمه دوم آبان ماه، جهت پیاده‌سازی و اجرا به نهادهای ذی‌صلاح ابلاغ خواهد شد.” همچنین در لایحه و قانون بودجه سال جاری (۱۴۰۳)، “سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها موظف شده است تا با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نسبت به حذف یارانه خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت اقدام کند.”
با این حال، از آنجا که متن آیین‌نامه تصویب‌شده هنوز در دسترس نیست، نمی‌توان به پرسش‌هایی نظیر اینکه “چقدر پول در حساب باشد یارانه قطع میشود؟” یا “اگر ماشین به نام همسر باشد، آیا یارانه قطع میشود یا خیر؟” و همچنین “آیا پرداخت یارانه نقدی جدید قطعی شده و تاریخ واریز یارانه جدید چگونه است؟” پاسخ دقیقی داد.
یارانه چه کسانی قطع می شود
بر اساس آنچه در اخبار مختلف و به نقل از وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آمده است
یارانه خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت قطع خواهد شد و “منظور از خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت، در واقع همان خانوارهای پردرآمد است.” با این حال، از آنجا که تا کنون متن آیین‌نامه حذف یارانه نقدی خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت ابلاغ نشده، نمی‌توان به‌طور دقیق مصادیق خانوارهای پردرآمد را مشخص کرد.
با توجه به معیارهایی که درباره طرح صدک‌بندی یارانه مد نظر بود، پیش‌بینی میشود که در قطع و حذف یارانه نقدی افراد نیز معیارهای زیر مورد توجه قرار گیرد:
– معیار بعد و ساختار خانوار
– تعداد افراد خانوار
– درآمد هریک از اعضای خانوار
– وجود یا عدم وجود فرزند معلول یا بیمار خاص در خانوار
– تمام امور بانکی اعضای خانوار، از جمله تراکنش‌های بانکی و حساب‌های بانکی، مانده حساب، سود بانکی، ساتنا و پایا
– داشتن یا نداشتن مسکن و خودروی شخصی در هر خانوار (اعداد، کیفیت و قیمت خودرو و مسکن نیز اهمیت دارد)
این معیارها به‌عنوان شاخص‌هایی برای شناسایی خانوارهای پردرآمد و در نتیجه قطع یارانه نقدی در نظر گرفته خواهند شد.
دلایل قطع یارانه نقدی
دلایل قطع یارانه نقدی یکی از نگرانی‌های اصلی یارانه‌بگیرانی است که نگران حذف یارانه خود هستند. با توجه به اینکه هنوز آیین‌نامه مربوط به حذف یارانه ابلاغ نشده، نمی‌توان دلایل را به‌طور دقیق ذکر کرد، اما موارد زیر از مهم‌ترین دلایلی هستند که بر پیاده‌سازی طرح قطع یارانه نقدی و حذف یارانه برخی اقشار تأثیر می‌گذارند:
– بالا بودن درآمد یکی از اعضای خانوار
– گردش مالی بالا
– تعداد، کیفیت و قیمت خودرو و مسکن افراد
– مواردی نظیر کمبود بودجه
– عدم پایبندی شرکتهای تأمین‌کننده منابع هدفمندی به وظایف خود که سازمان هدفمندسازی را مجبور به استقراض می‌کند
– عدم اصلاح ساختار بودجه برخی نهادها و نبود سیاست‌های دقیق اقتصادی
این عوامل می‌توانند به‌عنوان دلایل اصلی برای حذف یارانه نقدی برخی خانوارها در نظر گرفته شوند.
ملاک های دقیق تعیین درآمد بالا چیست؟
۱. سطح درآمد سالانه
درآمد کل سالانه: بررسی مجموع درآمدهای سالانه اعضای خانوار، شامل حقوق، درآمدهای خوداشتغالی، اجاره‌ها و دیگر منابع درآمد.
مقایسه با میانگین ملی: بررسی اینکه آیا درآمد خانوار بالاتر از میانگین درآمد ملی یا میانگین درآمد خانوارهای مشابه است.
۲. میزان گردش مالی
تراکنش‌های بانکی: بررسی گردش مالی در حساب‌های بانکی خانوار، به‌ویژه مبالغ و تعداد تراکنش‌ها.
درآمد خالص: بررسی درآمد خالص پس از کسر مالیات و هزینه‌ها.
۳. دارایی‌ها و سرمایه‌ها
مالکیت دارایی‌های با ارزش: وجود دارایی‌هایی نظیر ملک، خودروهای لوکس، و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ.
محاسبه ثروت خالص: بررسی مجموع دارایی‌های خانوار منهای بدهی‌ها.
۴. نوع شغل و حرفه
شغل‌های پردرآمد: بررسی شغل و حرفه افراد در خانوار و مقایسه با استانداردهای صنعتی.
سابقه شغلی: مدت زمان اشتغال و پیشرفت شغلی.
۵. تعداد اعضای خانوار
تعداد افراد تحت تکفل: بررسی تعداد اعضای خانوار و درآمد سرانه، که می‌تواند به تعیین وضعیت اقتصادی کمک کند.
۶. معیارهای اجتماعی و اقتصادی
تحصیلات: سطح تحصیلات اعضای خانوار که ممکن است بر درآمد تاثیر بگذارد.
وضعیت شغلی: بررسی وضعیت شغلی افراد، از جمله ثبات شغلی و نوع قرارداد (دائم یا موقت).
۷. معیارهای خاص دولتی
تعریف‌های دولتی: برخی کشورها ممکن است معیارهای خاصی برای تعریف “درآمد بالا” داشته باشند که در قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه آمده است.
